Het wassende water op de Wildenborch
‘Het water stroomt weer vanuit het weiland naar ons toe. Het werkt dus! Ik geniet dagelijks van onze volle waterpartijen en kijk vol verwachting naar de seizoenen in het jaar dat vóór ons ligt. Verder hoop ik dat de plannen voor de westzijde van de Wildenborch dit jaar verder hun beslag kunnen krijgen.’ Met die woorden gaf Jennine blijk van haar vreugde begin dit jaar. Hoe staat het er nu voor?
Het landgoed De Wildenborch in Vorden ligt aan het einde van het stroomgebied van de Baakse Beek en was er niet meer op aangesloten. Sterker nog: er was zelfs een afwatering gerealiseerd vanuit het landgoed op de Berkel, ook vanwege de lage ligging. Het voorheen moerassige gebied werd zodoende droger en kon worden gecultiveerd. Echter, na het realiseren van een snellere afvoer in de tweede helft van de vorige eeuw, kreeg de Wildenborch te maken met ernstige verdroging. Dit werd door de klimaatverandering van de laatste jaren nog versterkt. Jennine: ‘We hebben twee jaar compleet droog gestaan, onze vijver leek wel een verdiepte tuin. Er groeide van alles, reeën kwamen er grazen. Heel leuk, maar niet de bedoeling. We willen als landgoed graag spiegelend water.’ Na een jarenlange aanloop – de kiem werd ooit gelegd door Leon Ruesen, memoreert Jennine - werd het dan eindelijk een project. Groter dan de bewoners van De Wildenborch van tevoren hadden kunnen bedenken, want ook de andere landgoederen in het Baakse Beekgebied werden erbij betrokken. Dit resulteerde in 2018 in het project ‘Landgoederenzone Baakse Beek’.
Inspirerende samenwerking
De eerste fase van de aanpassingen aan de oostzijde van de Wildenborch en op het landgoed zelf is inmiddels afgerond. Dat was het project ‘Herstel en ontwikkeling natte natuur op de Wildenborch’. Hoe is die periode verlopen? ‘Het is erg goed bevallen. Ik had deze klus onder mijn hoede en ik moet zeggen: niets dan prettige ervaringen in de samenwerking met het waterschap. Alles was erg goed voorbereid, ik had veel gesprekken met Louisa Remesal, Jaco van Langen en Louis Lansink. Ik kwam er zo zelf ook steeds meer in, het is zo actueel en interessant. Louis liet zien hoe het historische landschap en de waterloop hier ooit waren. Hij heeft een duidelijke visie op hoe de verdroging kan worden aangepakt en nam mij daar helemaal in mee. Hij kwam zelfs met een voorstel een van de donjons van het oude slot, dat hier vroeger stond, bloot te leggen om zo weer een stukje historie zichtbaar te maken. Daar zijn we niet in meegegaan,’ lacht Jennine en wijst richting de achterzijde van het huis, waar vroeger het oude kasteel stond. ‘Het waren inspirerende gesprekken,’ zegt Jennine, ‘waar ik veel van heb geleerd.’
Zorgvuldigheid
Bij de voorbereidingen werd de directe omgeving ook nadrukkelijk betrokken. Jennine: ‘Het is toch ook onze verantwoordelijkheid dat onze buren niet lijden onder de aanpassingen. We wilden een weg vinden waarbij iedereen wel vaart. Iedereen werd bezocht en er zijn veel keukentafelgesprekken gevoerd door het waterschap. De zorgen die op tafel kwamen zijn serieus genomen en afspraken werden gemaakt. Er is zorgvuldig met de omgeving omgegaan. De grootste angst om ons heen was meer vernatting maar de ons omringende gronden aan de oostzijde liggen hoger, dus daarover had het waterschap geen zorg. Er is bovendien toegezegd de nieuwe situatie nauwkeurig te zullen volgen en zo nodig opnieuw in te grijpen.’
Uitvoer eerste fase
Het waterschap kocht weidegrond, de afvoer richting de Berkel werd gesloten maar de aansluiting ligt er nog. Het weiland is ondertussen vernat en staat in verbinding met de vijverpartijen rond het landhuis. Het overtollige oppervlaktewater vloeit weer naar het landgoed toe. Jennine: ‘Ik heb het zelfs zien stromen als een beek! We hebben geen reguliere afwatering meer richting de Berkel. Pas (Programmatische Aanpak Stikstof) als het gewenste waterpeil is bereikt, wordt er water afgevoerd over een dam, die anders het water tegenhoudt. En dat peil is dit jaar ook bereikt!’ Ook tijdens de uitvoer was er veel communicatie, vertelt Jennine. ‘Men hield zich aan de afspraken en er waren altijd snelle oplossingen, als dat nodig was. Omdat dit een pilot was, bleek er veel belangstelling voor, dus regelmatig was en is er bezoek om het project te bekijken.’
Prima nazorg en evaluatie
Jennine vertelt dat ook de nazorg naar wens verliep. ‘Er begon veel begroeiing te woekeren in de vijverpartij achter het huis, zag ik. Er kwam toen direct een ecoloog die adviseerde om alle planten te verwijderen. Zonder de vijver uit te diepen natuurlijk! Het was als het ware een aanpalend droogteprobleem. Het werd serieus genomen en er volgde direct actie, erg fijn. Afgelopen voorjaar zag ik tot mijn schrik weer planten groeien, maar dit keer was het de goede soort: de waterviolier. Die floreert het beste in schoon en kalkrijk water, het is een indicator voor de optimale balans in gezond water. We hadden er wat zorg over dat het water dat nu het landgoed binnenstroomt, misschien vervuild zou kunnen zijn. Die zorg is hierdoor volledig weggenomen.’
Louisa Remesal van het waterschap vertelt hoe je met elkaar water kunt vasthouden en hoe het resultaat er uitziet!
Met andere ogen
Het water op De Wildenborch wordt als gevolg van de ingrepen beter vastgehouden en het water was afgelopen zomer aardig op peil, vertelt Jennine. ‘We hadden natuurlijk wel een natte winter en de waterstand zal altijd fluctueren, maar het ziet er veelbelovend uit. Ik ben ook erg benieuwd of er weidevogels zullen komen in de vernatte delen. We willen ook twee weides laten begroeien met kruidenrijk grasland. Je gaat toch met andere ogen kijken naar het landgoed, met een kritischer blik, door de droogteproblematiek. We zijn veel grote beuken kwijtgeraakt, die planten we niet meer. Gelukkig is er nog voldoende verjonging en we zullen andere soorten bomen planten, die beter bestand zijn tegen hitte en droogte. Voor ons is een gezond bos van belang, ook vanwege de veiligheid voor de vele recreanten die we hier dagelijks ontvangen.’
Op naar fase twee
Het waterschap maakt momenteel plannen voor maatregelen aan de westkant van het landgoed. Streven is om deze fase 2 binnen drie jaar uit te voeren, maar eerst moet er overeenstemming zijn bereikt met alle grondeigenaren en pachters, die daarvan effect zouden kunnen ondervinden. Jennine: ‘We kijken er naar uit! Dan worden we weer in het circuit van de Baakse Beek opgenomen. Mooi is ook dat de hele landgoederenzone intussen mee gaat. Kijk maar naar de meandering (proces waardoor beken en rivieren kronkelen) op ’t Medler en de ontwikkelingen rond de Wiersse en ’t Zelle. Louisa Remesal zei het zo treffend: “We hebben een fantastisch systeem gebouwd om water af te voeren en nu verbouwen we dat tot een fantastisch systeem om water vast te houden.”’